Mensen met autisme* (met een normale ontwikkeling en verstandelijk beperkt) herkennen zich vaak in aan aantal gedragskenmerken van hoogsensitiviteit. Reden voor het Autisme Kennisnetwerk Overijssel (AKO) om een bijeenkomst hierover te organiseren. 

In het Helmertheater in Enschede op 8 juni 2023 werd hier dieper op ingegaan door 4 sprekers, allen vanuit een ander perspectief. Annelies Spek nam ons mee in het onderzoek en bracht helderheid rondom diverse begrippen. Céline Mollink en Pepijn Gansevles deelden hun ervaringskennis en Annemiek Grijpma ging dieper in op hartcoherentie. Hieronder een kort verslag. 

Annelies Spek (klinisch psycholoog, hoofd Autisme Expertisecentrum) begon haar presentatie met een begrippen verheldering -hoogsensitiviteit, HSP en hooggevoeligheid- en ging dieper in op thema's als wederkerigheid en empathie. Mensen met autisme lijken minder gericht op sociale informatie en meer gericht op inhoudelijke informatie. Bij hoogsensitiviteit zie je vaak het tegenovergestelde.

Ze behandelde het thema sensorische prikkelgevoeligheid en de overeenkomsten (te scherp afgestelde zintuigen) en verschillen (altijd of alleen onder stress). Ook sprak zij over ondergevoeligheid en het centraal sensitisatie syndroom (CSS). In een kort intermezzo lichtte Céline Mollink haar eigen ervaringen met lichamelijke klachten toe.   

Uit onderzoek blijkt dat de spiegelneuronen bij mensen met autisme zich anders ontwikkelen. Annelies ging in op de gevolgen voor mensen met autisme, zo is het imiteren van gezichtsuitdrukkingen voor hen veel lastiger. 

Bij ongeveer 50% van de mensen met autisme is er sprake van alexithymie: het niet goed kunnen voelen, onderscheiden en verwoorden van emoties. Iets wat ook vaker voorkomt bij ADHD, persoonlijkheidsproblematiek en trauma (Ella Lobregt van Buuren vertelde hier over tijdens de AKO kennisbijeenkomst over autisme en trauma(verwerking). Annelies legde het verschil tussen primaire alexithymie (autisme) en secundaire alexithymie (hoogsensitiviteit) uit. 

Ook zie je bij mensen met autisme dat het gewone leven vaak ingewikkeld is, wat je minder ziet bij hoogsensitieve mensen. Als laatste ging Annelies dieper in op het kunnen samengaan van autisme en hoogsensitiviteit en het detecteren van verschillen. Met als voorbeeld dat als iemand juist sensitief is voor wat neurotypische mensen nodig hebben (bijvoorbeeld troost) er waarschijnlijk niet van autisme sprake is.

Céline Mollink (psycholoog i.o. tot GZ-psycholoog, zorgprofessional met ervaringsdeskundigheid en eigenaar AutismeKRACHT) kreeg in 2017 haar diagnose autisme, een ruim 10 jaar behandeling en (mis)diagnoses. Na haar diagnose zorgde inzicht voor ontwikkeling.

Céline deelde haar eigen ervaringen over de onderwerpen, die door de vorige spreker Annelies Spek geïntroduceerd werden. Ze begon met wat uitleg over het voorspellende brein van Peter Vermeulen: bij mensen met autisme werkt het voorspellend vermogen minder goed en is voorspelbaarheid erg belangrijk.

Cognitieve empathie gaat bij Céline niet vanzelf en kost extra energie. Wel is ze erg gevoelig en kan ze emoties van anderen overnemen (affectieve empathie).

Céline ging uitgebreid in op sensorische over- en ondergevoeligheid en gaf hier concrete voorbeelden bij. Ze heeft geleerd informatie uit haar eigen lichaam op te pikken (interoceptie) en haar emoties (beter) te reguleren. Van binnen gebeurt er namelijk heel veel bij haar, terwijl mensen aan de buitenkant een neutrale gezichtsexpressie zien.

Als laatste ging Céline in op zelfredzaamheid en het belang van overzicht en structuur in haar leven.

Annemiek Grijpma (eigenaar Canzo en auteur van het boek 'maak veiligheid voelbaar') legde uit wat hartcoherentie is en hoe het je kan helpen om lijfelijk verbinding te maken met jezelf en je omgeving.

Stress is zichtbaar in je hartritme. Een normale hartslag is 60-100 slagen per minuut en met een ademhalingsfrequentie van 6 à 7 ademhalingen per minuut is je systeem het beste in balans. Hart, hersens, emoties, gedachten en je gedrag alles is goed op elkaar afgestemd. Je hebt het minste energieverlies, kan helder nadenken en je rust bewaren als `t spannend wordt en je kan daarna weer energiek verder. Je bent dan veerkrachtig.

Annemiek deed twee oefeningen in ademtekenen met alle deelnemers in de zaal. Ze eindigde met uitleg over het belang van coregulatie en stress vermindering. Emoties zijn besmettelijk (zie deze coca-cola reclame), maar ontspanning ook!

Pepijn Gansevles heeft 28 jaar de autismediagnose, heeft een eigen bedrijf Niet Normaal en is spiritueel energetisch therapeut (Zampepi op Twitch.tv).

Pepijn vertelde over zijn autisme en zintuiglijke waarnemingen. Vervolgens maakte hij de overstap naar niet-zintuiglijke waarnemingen en 6 zesde zintuigen: helder horen, helder zien, helder weten, helder voelen, helder ruiken en helder proeven. Openlijk durven spreken over niet-zintuiglijke waarnemingen is niet gemakkelijk, de reacties van mensen zijn niet mals. Voor Pepijn was het geven van deze presentatie dan ook een bijzonder en persoonlijk moment.

Pepijn heeft diverse cursussen en opleidingen (waaronder reiki) gevolgd om om te leren gaan met zijn niet-zintuiglijke waarnemingen en deze te leren veilig in te zetten. Hij helpt andere mensen met pijn vermindering en de herhaaldelijke bevestigingen van anderen dat het werkt helpen Pepijn en geven hem vertrouwen.   

Na afloop van zijn presentatie zaten diverse mensen in de zaal die Pepijn nog als kind/jongere kende (Speciaal Onderwijs): zij wilden Pepijn graag laten weten dat ze super trots op hem zijn.    

Het onderwerp autisme en hoogsensitiviteit werd vandaag door vier verschillende mensen belicht. Allen vanuit een ander perspectief. Er waren 150 mensen in de zaal aanwezig en 122 livestream kijkers (op het hoogtepunt). Er waren veel mensen verhinderd deze middag, maar zij konden gebruik maken van een terugkijk-link. In totaal heeft het AKO ruim 550 mensen bereikt met deze bijeenkomst! 

• "Mooie combi van wetenschappelijk en praktijk en ervaringsgericht, respectvol."
• "Ik had er veel aan! Werk ook als hoofddocent diagnostiek op de GZ opleiding. Zal jullie daar ook onder de aandacht brengen. Dank!"
  
• "Het thema en de sprekers zorgden er voor dat ik deze bijeenkomst gewoon niet mocht missen. De presentatie en het verloop zaten perfect in elkaar."
• "De combinatie van kennis en ervaring en onderwerpen met lef. Lef om ze te programmeren en te presenteren."
• "De sprekers waren interessant. De tijd werd goed bewaakt."
• "Heel heldere uitleg en goede afwisseling theorie en ervaringsdeskundigheid."
• "Als naaste was dit mijn eerste bijeenkomst in een setting als deze, en als 'leek' was het voor mij goed te volgen."
• "Verhelderend, goed in elkaar gezette bijeenkomst."
• LinkedIn bijdrage van Céline Mollink.
• LinkedIn bijdrage van Anita Kalmane.
• LinkedIn bijdrage van Elsbeth ter Haar.

Er is een avondbijeenkomst over autisme en trauma(verwerking) in de maak, in samenwerking met SOTOG. Deze zal plaats vinden op 16 november in de avond in t Berflo in Hengelo. Binnenkort volgt er meer informatie hierover op de AKO bijeenkomsten webpagina! 

* Wij spreken in onze uitingen over ‘mensen met autisme’ en bijvoorbeeld niet over ‘autisten’. Het is altijd raadzaam om aan de persoon met autisme zelf te vragen waar de voorkeur naar uitgaat als je in gesprek bent met diegene. Wil hij/zij/die liever ‘autist’ worden genoemd? Respecteer dat dan.'