Op social media en in kranten wordt veel geschreven over applied behavioral analysis (ABA) en componenten hiervan, zoals Vroegtijdige Intensieve Gedragsinterventie (VIG), Pivotal Response Treatment (PRT), Verbal Behavior (VB), Discrete Trial Training (DTT) en Natural Environment Training (NET). 

ABA is ontstaan uit de gedragspsychologie en heeft zich in de jaren '60 en '70 in de Verenigde Staten ontwikkeld als een interventie voor kinderen met autisme. Dr. Ivar Lovaas was een van de pioneers die ABA-methodologieën toepaste op kinderen met autisme, met als doel hun leerbaarheid te verbeteren en ongewenst gedrag te verminderen.

In Nederland is ABA minder ingeburgerd dan in landen zoals de Verenigde Staten, maar de acceptatie en het gebruik ervan nemen toe. Er zijn verschillende instellingen en praktijken die ABA-gebaseerde interventies aanbieden voor kinderen met autisme. Net als in veel andere landen wordt ABA in Nederland gebruikt in combinatie met andere therapievormen.

Een belangrijk aspect in Nederland is dat zorgverleners en ouders steeds meer kiezen voor evidence-based behandelingen, en ABA heeft een uitgebreide onderzoeksbasis die de effectiviteit ervan ondersteunt. Toch bestaan er ook kritieken en zorgen over de methode.

Er zijn steeds meer (naasten van) mensen met autisme en professionals die hun terughoudendheid tot ABA tonen of zelfs roep om ABA te verbieden. Zij maken zich ernstig zorgen over de longterm effecten van alle vormen van ABA en het traumatiserende effect van ABA behandelingen op mensen met autisme:

• Allereerst bekritiseert men de methode vanwege de overdreven herhaling en de achteruitgang die ze bij kinderen kan veroorzaken.
• Men beschouwt deze methode ook als niet erg respectvol voor de eigen essentie van de persoon. Omdat het doel is gedrag te veranderen, kan het zijn dat men de werkelijke bron van het probleem niet aanpakt. 
• Het lijkt de bedoeling deze kinderen zich op een neurotypische manier te laten gedragen, in plaats van hun neurodiversiteit te respecteren. 

Maarten van Ooijen (staatssecretaris) heeft op 13 juni 2023 in gesprek met Leerlingen Belang Voortgezet Speciaal Onderwijs (LBVSO) toegezegd onderzoek te gaan doen naar deze autismebehandeling (zie tweet). 

Het Nederlands Autisme Register (NAR) is inmiddels in opdracht van VWS gestart met onderzoek naar ABA ervaringen (zie website). Resultaten worden in het voorjaar van 2024 verwacht. Op 14 maart 2024 zal hoofdonderzoeker Sander Begeer en klankbordgroep lid Jasper Wagteveld (tussentijdse) resultaten presenteren tijdens een AKO kennisbijeenkomst 'van gedrag naar beleven'.

Ben je op dit moment op zoek naar de meest geschikte aanpak voor je kind: laat je goed informeren. Hieronder lees je diverse informatiebronnen, nieuwsitems, (kranten)artikelen en blogs over ABA. Het AKO houdt deze websitepagina actueel (sinds 26 mei 2023). 

• 15-01-24: uitgebreide vragenlijst -onderdeel van NAR onderzoek naar ABA- staat open. Lees hier meer.
• 01-11-23: motie(s) in gemeenteraad Den Haag verworpen. Lees hier meer. 
• 29-09-23: artikel Trouw (achter betaalmuur) "Jason (6) krijgt nu traumabehandeling vanwege zijn vernedering in een zorginstelling". Deze jeugdinstelling is onlangs door de inspectie onder verscherpt toezicht gesteld, zie bericht over het Robertshuis hieronder.
  
• 21-09-23: de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) heeft het Robertshuis onder verscherpt toezicht gesteld. Het Robertshuis biedt jeugdhulp op 7 locaties in Utrecht, Noord-Holland en Zuid-Limburg. Het is gespecialiseerd en gecertificeerd in ABA, DTT, PRT en Zindelijkheidstraining. De kwaliteit van die jeugdhulp vertoont tekortkomingen. Binnen 6 maanden moet het Robertshuis die tekortkomingen wegnemen. Lees hier het bericht van de Inspectie.
  

• Jopie Louwe Kooijmans (met blognaam Neuroelfje) schreef deze veelgelezen blog.
• In deze blog legt Nienke Posthuma waarom zij vindt dat ABA verboden moet worden (met bronvermeldingen).
• Ook de NVA heeft een nieuwsbericht over deze ontwikkelingen uitgebracht en informatie over ABA verzameld als behandeling op hun website.
• Bij Leerlingen Belang Voortgezet Speciaal Speciaal Onderwijs (LBVSO) zijn 600 zorgwekkende signalen binnengekomen over deze therapie. 
• Maarten van Ooijen (staatssecretaris) heeft op 13 juni 2023 in gesprek met LBVSO toegezegd onderzoek te gaan doen naar deze autismebehandeling (zie tweet). De NAR is in opdracht van VWS gestart met onderzoek naar ABA ervaringen. Lees hier meer over dit onderzoek. Tussentijdse resultaten wordend door NAR onderzoeker Sander Begeer en klankbordgroep lid Jasper Wagteveld gepresenteerd tijdens de AKO kennisbijeenkomst 'van gedrag naar beleven' op 14 maart 2024.  
• De krant Trouw schreef er 25 mei 2023 een artikel (achter betaalmuur) over en dit was vervolgens de reactie van de staatssecretaris (tweet). 
  
• Ook de NOS schreef er een artikel (25 mei 2023) over.
• Bekijk hier een aflevering van EenVandaag, waarin Céline Mollink een bijdrage levert.
• In de Tweede Kamer zijn vragen gesteld, lees hier meer en minister Wiersdma (Primair en Voortgezet Onderwijs) reageert 19 juni 2023 met deze brief op een burgerbrief over het onderwijs en de ondersteuning voor kinderen met autisme. De vaste Tweede Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 9OCW) had hem hierom verzocht. 
• Er is een motie ingediend door kamerlid Harm Beertema om ABA te verbieden tijdens het schadeonderzoek (lees hier de tweet van LBVSO, 4 juli 2023). Er is woensdag 5 juli 2023 over gestemd en de motie is niet aangenomen. Dit was de reactie van Maarten van Ooijen op de motie (foto tweet) en van LBVSO (tweet).
• In de Volkskrant schreef Harriët Duurvoort op 30 mei 2023 een column 'in de benadering van autisme heeft de wetenschap gefaald' (printscreen van de column via twitter).
• Tistje schreef een ervaringsblog over het belang van in contact blijven: "Als het ABA-debat mij een ding heeft doen onthouden is dat iedereen die betrokken is het nog altijd erg moeilijk blijkt te hebben om tijdig, met respect en vanuit gelijkwaardigheid zijn of haar stem te laten horen."
• Doe mee aan kwalitatief onderzoek: Autistic adults with childhood experiences with ABA - please consider participating in my qualitative research study on long term impacts of ABA! Hier lees je meer informatie en kun je je aanmelden. Dit is haar twitteroproep.
• Artikel in Trouw (28 juni 2023) met medewerking van Sander Begeer, Jasper Wagteveld en Jopie Louwe Kooijmans: artikel (achter betaalmuur), artikel (zonder betaalmuur).

Foto: twitteraccount LBVSO (13 juni 2023)

Binnen het Autisme Kennisnetwerk Overijssel (AKO) is het #ABAKapErmee geluid goed hoorbaar. AKO volgt het nieuws dan ook nauwlettend en is in afwachting van uitkomsten van nader onderzoek. Zij ziet het als haar taak om alle (nieuws)informatie hierover te (blijven) bundelen en breed te delen met haar achterban via deze websitepagina.

Daarnaast belicht AKO jaarlijks een aantal autisme gerelateerde thema's vanuit diverse (ervarings)perspectieven en maakt deze bespreekbaar tijdens bijeenkomsten. Hiermee vergroot zij (ervarings)kennis over autisme, zonder stelling te nemen. Op 14 maart 2024 organiseert het Autisme Kennisnetwerk Overijssel een kennisbijeenkomst 'van gedrag naar beleven' waarin hoofdonderzoeker Sander Begeer en klankbordgroep lid Jasper Wagteveld (tussentijdse) resultaten presenteren van het onderzoek naar ABA ervaringen.

AKO is een netwerk met betalende leden en is geen belangenorganisatie. Er zijn (tot nu toe) geen criteria voor een lidmaatschap en het AKO heeft geen zeggenschap over de bedrijfsvoering en diensten (ABA gerelateerd) van de afzonderlijke leden.

Mocht je informatie missen of onjuistheden lezen kun je dit doorgeven via e-mail naar a.thissen@autismehulpverlening.nl.